تجزیه و تحلیل محتوا قرن ها قبل از آن که تحت تاثیر نیازهای جدید علمی، روش های دقیقی برای آن مشخص گردد، به شیوه های گوناگون مورد استفاده واقع شده است ؛ چرا که کاربردهای بسیار زیادی در علوم مختلف از جمله سیاست ، جامعه شناسی ، ارتباطات ، روانشناسی و…. دارد . تحلیل محتوا روشی است که میتوان آن را درباره انواع گوناگون پیامهای مندرج در آثار ادبی، مقالهها، اسناد رسمی، خطابهها، اعلامیههای سیاسی، گزارشهای اجتماعات، برنامههای شنیداری و دیداری و گزارش مصاحبههای نیمه رهنمودی به کار بست. واژههایی که نویسنده، سخنران یا پاسخگو به کار میبرد، بسامد آنها، وجه آرایش آنها در جمله، ساختمان خطابه و چگونگی بسط آن، منابع اطلاعاتی هستند که بر مبنای آنها محقق میکوشد به شناختی دست یابد. این شناخت ممکن است درباره خود گوینده باشد. مثلاً، ایدئولوژی یک روزنامه، تصورات یک شخص یا منطق یک سازمان یا یک گروه، از راه مطالعه اسناد داخلی، یا درباره وضعیتهای اجتماعی که خطابه در آن تولید شده است. مثلاً، شیوه جامعه پذیری در خطبههای نماز جمعه، کتابهای درسی، و یا درباره تجربهای تعارضآمیز همچون، تبلیغات زمان جنگ.
لذا روشهای تحلیل محتوا ایجاب میکند که از فنون نسبتاً دقیقی استفاده شود. مثل محاسبه بسامدهای نسبی یا همبستگیهایی که میان واژهها به کار رفته، تنها به کمک روشهای ساخته شده و با ثبات است که محقق میتواند تفسیری عینی و خارج از مدار ارزشها و تصورات شخصی خود ارائه دهد.
برخلاف زبان شناسی، هدف تحلیل محتوا در علوم تربیتی و روانشناسی فهم کارکرد زبان به عنوان زبان نیست. همچنین منظور از مطالعه دقیق و موشکافانه، جنبهها صوری خطابه این نیست که از آنها معلوماتی درباره موضوعی خارج از خودشان کسب کنیم. از این رو، جنبههای صوری ارتباط کلامی به عنوان شاخصهای فعالیت معرفتی گوینده، معانی اجتماعی یا سیاسی گفتار وی یا مصرف اجتماعی، که از ارتباط کلامی بهدستمیآورد، ملاحظه میشوند.
برچسب: تحلیل محتوا و ماهیت، ارتباطات، علوم تربیتی و روانشناسی
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.