حدواسط‌ های فعال در شیمی آلی؛ ساختار، ‌مکانیسم و واکنش‌ها‌

پیشگفتار

شیمی آلی همواره شاخه‌ای از شیمی بوده و هست که به بهترین نحو ساختار و خواص را به هم ارتباط می‌دهد،‌ به‌علت اهمیت زیاد شیمی آلی در زندگی توجه ویژه‌ای را به‌خود معطوف می‌دارد. سنتز آلی علمی خلاّق است که شامل ساخت و شکست پیوندهاست. بیش از هر شاخه دیگر شیمی آلی سنتز درک ما از ساختار، ‌دینامیک، و انتقال مولکول‌ها را توسعه داده است. اغلب مسایل سنتزی بیش از یک راه‌حل دارند، و تشخیص این‌که کدام‌یک شانس موفقیت بیش‌تری دارد، هنر است. حتی شیمی‌دان‌های باتجربه نیز مسیرهای موفقی روی کاغذ می‌آورند که در عمل با شکست مواجه می‌شوند. معهذا، اصولی وجود دارند که برای طراحی یک مسیر سنتزی مناسب سودمندند.

صرف‌نظر از این‌که هدف تهیه‌ی ماده جدید دارویی یا درک ماهیت مولکول‌ها ‌باشد، نقطه شروع کلیدی درک ساختار و مکانیسم یک واکنش ویژه است. درک وقایعی که در تبدیل مواد اولیه به فرآورده‌ها رخ می‌دهد، یعنی مکانیسم واکنش برای شیمیدان‌ها بسیار اهمیت دارد و منجر به روش‌های ارزان‌تر و بهتر برای تهیه فرآورده‌های کاربردی می‌شود. این کتاب برای نمایش اهمیت حدواسط‌ها در سنتز مولکول‌های طبیعی یا مصنوعی نگاشته شده است. هدف این کتاب ارائه ابزارهای مفهومی اساسی و پیشرفت‌های اخیر در زمینه سنتز آلی و به‌ویژه در زمینه حدواسط‌های فعال است. درک نظام‌مند از مکانیسم واکنش‌های آلی ضروری است، زیرا بدون آن یادگیری شیمی آلی ناممکن است.

تئوری، مکانیسم، سنتز، ساختار و شیمی‌فضایی در سرتاسر کتاب با روش کیفی تا نیمه‌کیفی بحث می‌شود. در کتاب حدواسط‌ های فعال در شیمی آلی؛ ساختار، ‌مکانیسم و واکنش‌ها‌ سعی بر اینست که سوالاتی برای دانشجویان طرح شود تا آن‌ها وادار به تفکر شوند و به‌جای حفظ مطالب به درک آن‌ها بپردازند. شیمیدان‌ها شیمی را برحسب دیاگرام‌های ساختاری ارائه می‌دهند،‌ به این دلیل تمامی واکنش‌ها به‌صورت دست‌نوشته شیمی آورده شده‌اند.

سعی کرده‌ام سه جنبه‌ی بنیادی مطالعه حدواسط‌های فعال یعنی واکنش‌ها، مکانیسم‌ها، و شیمی‌فضایی به‌طور برابری ارائه شوند. سازمان‌دهی براساس این سه مفهوم است،‌ چنان‌که دانشجو براساس چند اصل تعداد زیادی از واکنش‌های آلی را یاد خواهد گرفت. کتاب حدواسط‌ های فعال در شیمی آلی؛ ساختار، ‌مکانیسم و واکنش‌ها‌ مشتمل بر ۷ فصل است. فصل اول مقدمه‌‌ای مختصر از مفاهیم بنیادی نظیر اثرات الکترونی، محل‌های واکنش‌پذیر. فصل‌های ۲ الی ۶ ساختار، ‌هندسه، تولید، پایداری و واکنش‌های حدواسط‌ های فعال در شیمی آلی را پوشش می‌دهند. فصل ۷ در مورد حدواسط‌های متفرقه صحبت می‌کند. در انتهای فصل‌ها مفاهیم اساسی به همراه تمرینات ارائه می‌شوند.